Kuchnie Chin, Grecji, Meksyku czy Ghany mogą wydawać nam się kompletnie od siebie różne. Co je łączy i jak to się ma do zdrowego odżywiania? Jakie nawyki żywieniowe warto stosować?
Co łączy nawyki żywieniowe z różnych stron świata?
Jeżeli choć trochę interesujemy się zdrowym żywieniem, to na pewno kojarzymy, jak wyglądają elementy piramidy żywieniowej. Warzywa i owoce, produkty pełnoziarniste, nabiał, mięso i ryby, oleje i orzechy. Rozkład poszczególnych poziomów co jakiś czas się zmienia – tak samo piramida wygląda inaczej w różnych stronach świata. Położenie geograficzne, dostęp do różnych produktów, zamożność, sprawia, że w różnych kulturach i krajach standardowa dieta wygląda inaczej. Chociaż wydawałoby się, że kuchnia grecka znacznie różni się od tej japońskiej, to w rzeczywistości wiele je łączy.
Jeżeli porównamy piramidy żywieniowe z różnych kultur (azjatyckiej, śródziemnomorskiej, afrykańskiej i południowoamerykańskiej) to znajdziemy wiele podobieństw. Znajdziemy różnice w rodzajach warzyw czy owoców albo ilości mięsa, albo ryb, czy w sposobie ich przygotowywania, ale pewne proporcje i zasady pozostaną takie same.
Które 3 dania są popularne w każdej kuchni świata?
Czy to możliwe, że istnieją potrawy, które są spożywanie na całym świecie? Okazuje się, że tak. Są to owsianka, ryż z warzywami i różnego rodzaju podpłomyki. Chociaż różnią się składnikami i formą, to pewne ich rodzaje można znaleźć w każdej kulturze.
Wariacje na temat owsianki
Jest to danie bardzo łatwe w przygotowaniu. Uproszczając, można powiedzieć, że jest to ziarno, które się gotuje w płynie (mleku, wodzie, rosole). W Polsce najlepiej znamy owsiankę na słodko, zrobioną na mleku, czasami z owocami, orzechami i różnymi dodatkami. Rodzaj ziarna i płynu może różnić się w zależności od narodu.
W Azji odmianą naszej owsianki jest congee. Jest to pewnego rodzaju kleik ryżowy. Jest to tradycyjne śniadanie, ale można je też spożywać jako danie główne albo dodatek do obiadu. Zazwyczaj jako dodatki stosuje się warzywa, owoce morza, jajka, zioła i przyprawy.
Powyższe danie może brzmieć znajomo. Włoskie risotto to w końcu również ryż i warzywa. Chociaż dla Polaka owsianka i risotto to dwa różne dania, to w zasadzie obydwa polegają na zamoczeniu ziaren w płynie. To samo można powiedzieć o polencie i grysie kukurydzianym, popularnym w południowych Stanach Zjednoczonych.
Podobne dania można znaleźć na Hawajach (poi), Sri Lance (upma), Etiopii (genfo) oraz Europie Wschodniej, w tym Polsce (różnego rodzaju kaszki). Dlaczego ten rodzaj potraw jest tak popularny? Przede wszystkim jest to jedno z najtańszych i najbardziej pożywnych dań. Ziarna są zazwyczaj łatwo dostępne w każdej części świata, czy jest to ryż, kasza, czy owies. Ziarna są wspaniałym źródłem węglowodanów, potrzebnych nam do funkcjonowania. Dzięki zawartości błonnika pozwalają na dłuższe uczucie sytości, co w wielu krajach jest kluczowym czynnikiem. Różne ziarna są źródłem wielu witamin i składników mineralnych, a dodatek warzyw, czy owoców, czyni z tego dania prawdziwą bombę składników odżywczych.
Ryż z fasolą – czy mamy swój polski odpowiednik?
Drugim przykładem dania, które w różnych konfiguracjach występuje na całym świecie, jest ryż z fasolą. W rejonach Morza Śródziemnego będzie to pasta fagiolo i minestrone, w Indiach dahl z ryżem, w Afryce Wschodniej ryż jollof. Kraje Ameryki Południowej i rejonów Karaibów łączą ryż i fasolę na wszystkie możliwe sposoby, takie dania są również popularne na południu USA. Przyczyna jest jasna – ta kombinacja jest bardzo zdrowa i ponownie – bardzo tania. Fasola jest roślinnym źródłem białka, w krajach, w których mięso jest często ciężko dostępne. To też źródło błonnika, którego zazwyczaj brakuje w diecie mieszkańców krajów wysokorozwiniętych. Dzięki błonnikowi jesteśmy dłużej najedzeni, a dodatkowo działa on jako prebiotyk, który karmi zdrowe bakterie w naszych jelitach. Jeżeli biały ryż wymieni się na brązowy, danie będzie jeszcze bardziej wartościowe.
A co z polskim odpowiednikiem? Chociaż jemy oczywiście ryż z fasolą, to zazwyczaj jest to danie zapożyczone z kuchni meksykańskiej. Okazuje się, że w tradycyjnej polskiej kuchni również mamy swój odpowiednik. Siuśbak to nic innego jak kasza z grochem, a więc ziarno z rośliną strączkową. W niektórych rejonach Polski kaszę pęczak z grochem spożywa się nawet podczas Wigilii.
Podpłomyki w kuchniach świata
Jest to najstarszy rodzaj chleba, o którym można powiedzieć, że jest dość prymitywny. Składa się tylko z mąki i wody, nie zawiera drożdży, piecze się go na żarze. Każda kultura, która miała dostęp do ziaren, wytwarza podpłomyki od zarania dziejów. Chociaż w wielu krajach, np. w Polsce, miejsce podpłomyka zajął chleb, to w wielu rejonach świata dalej są one bardzo popularne. Są pożywne, pasują jako dodatek do wszystkiego i znowu – są tanie. W Wietnamie przygotowuje się cienkie ryżowe wrapy wypełnione ziołami, sałatą i warzywami, które macza się w sosie rybnym. Indie mają swoje słynne chapatti, Skandynawia lefse, a więc naleśniki ziemniaczane podawane z serem i dżemem. Najbardziej znani przedstawiciele podpłomyka to pity z Grecji i tortille z Meksyku.
Nawyki żywieniowe na świecie – łączy je tradycja
Liczy się nie tylko to, co jemy, ale również jak jemy. Historia, religia, kultura – wszystko to wpływa na nasz sposób spożywania posiłków. Wspólne celebrowanie jedzenia, brak telefonów przy stole, używanie ziół i przypraw rosnących w ogrodzie, to nawyki i tradycje, które można znaleźć na całym świecie i które warto stosować również w Polsce. Oczywiście czynnikiem zdrowego stylu życia w każdej kulturze jest też ruch i aktywność fizyczna. Najbardziej długowieczni mieszkańcy naszej planety (Japończycy, Sycylijczycy) twierdzą, że ich sekretem jest właśnie celebrowanie jedzenia z rodziną i dużo ruchu w ciągu dnia.
Jak wykorzystywać nawyki żywieniowe z różnych stron świata w naszej kuchni? Powinniśmy skupić się na rzeczach, które łączą wszystkie te kuchnie. Duża zawartość warzyw, zdrowych ziaren, strączków, ale przede wszystkich korzystanie z tego co występuje lokalnie i do czego mamy łatwy dostęp. Czasami warto wrócić do korzeni i spożyć kaszę z grochem, zamiast jeść kolejną sałatkę z halloumi i krewetkami.